İki sektör pandemiye borçlu yakalandı

Korona virüsü salgınında ikinci dalga korkusu ve yeni tedbir uygulamaları tartışılırken, salgının ekonomik boyutları zorlu ve borçlu bir sürece işaret ediyor. Tüm dünyada pandeminin en ağır etkilerinin yaşandığı perakende ve turizm sektörlerinden ard arda küçülme ve iflas haberleri gelirken, Türkiye'de de istihdamın ve ekonominin ana çarklarını oluşturan bu iki sektörün borçluluk oranları, virüs sonrası dönem için kötü bir tabloya işaret ediyor.

BORÇ ÖDEYECEK KÂR YOK

Merkez Bankası (MB) ve Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK tarafından hazırlanan ve reel sektörün borç yükünü ortaya koyan çalışmaya göre, hem turizm hem de perakende sektörü pandemiye ikiye katlanan ödenememiş borçlarla girdi. Verilere göre ancak yüzde 50'si kâr edebilen turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin 2018 sonunda 3.7 milyar TL olan tasfiye edilecek batık kredi tutarı 2019 sonunda 6.6 milyar TL'yi aştı.

Toptan ticaretin dahil olmadığı perakende sektöründe ise 3.4 milyar TL olan tasfiye edilecek kredi rakamı 2019 sonunda 6.5 milyar TL'ye kadar çıktı. Kapalı geçen karantina dönemi nedeniyle gelirlerde yaşanan büyük kayıp, 2020'de de iki lokomotif sektörün borç yükünün katlanarak artacağına işaret ediyor.

TAKİP SARMALI BÜYÜYOR

Sektör bilançolarının yıllara göre incelendiği MB ve TÜİK araştırmasına göre, turizm sektörü 98.6 milyar TL'lik bir toplam borç yükü ile 2020'ye girdi. 41 bin 296 işletmenin incelendiği ve 741 bin 426 çalışanın olduğu sektörün net satışları 141 milyar TL'nin üzerinde. 2019 itibarıyla sektörün nakdi kredileri 79.6 milyar TL'yi bulurken, bunun 62.4 milyar TL'si yabancı para cinsinden olan borçlardan oluşuyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun en son açıklanan verisine göre ise Temmuz 2020 itibarıyla konaklama ve restoranları içeren turizm sektörünün takipteki kredi miktarı 8 milyar TL'yi aşmış durumda. Sektörün toplam nakdi kredileri ise 127.8 milyar TL'ye ulaştı. Öte yandan MB verilerine göre 2019'da sadece 20 bin 150 şirketin kâr edebildiği sektörün 2020'yi ağır bir hasarla kapatması bekleniyor.

TASFİYE EDİLECEK KREDİ TUTARI KATLANARAK ARTTI

Raporun perakende şirketlerinin incelendiği bölümünde, turizm sektörüne benzer bir tablo ortaya çıkıyor. Sektörün 2018'de 3.4 milyar TL olan tasfiye edilecek kredi tutarı 2019'da 6.5 milyar TL'ye ulaştı. 2019 sonunda 72.2 milyar TL nakdi kredi borcu bulunan sektörün yabancı para cinsinden olan borçları ise 20.6 milyar TL.

BDDK verilerinde ise perakende ticarette nakdi kredilerin oranı 140 milyar TL'ye ulaşırken, sektörün takipteki kredi rakamları Temmuz 2020 itibarıyla 6.8 milyar TL'ye çıktı. Sektörde ilk 6 ayda gıda dışı perakende satışlarındaki düşüş yüzde 34'ü bulmuştu. Sektörde 2019 yılında kâr eden şirket sayısı 51 bin 206'yı bulurken, zarar edenlerin sayısı ise yine MB raporunda 24 bin 516 olarak açıklandı.